De meeste mensen willen zolang mogelijk zelfstandig blijven wonen, ook als zij ouder worden en zorg en ondersteuning nodig hebben. Door in een vroege fase in te spelen op de woonbehoefte van later, wanneer de hogere leeftijd beperkingen met zich meebrengt, kan op een eenvoudige wijze en met een minimum aan kosten aanpassingen aan de bestaande woning uitgevoerd worden. Nieuwe woonvormen zijn uiteraard niet uitsluitend gericht op ouderen. Onder andere volgende onconventionele woonvormen spelen in op het thema “langer zelfstandig wonen”:
Meergeneratiewoning
Meergeneratiewoningen bieden onder één dak huisvesting aan meerdere generaties, meestal uit dezelfde familie. Naast nieuwbouw, kunnen ook bestaande woningen ruimte bieden voor bewoning door meerdere generaties voor splitsing met het oog op huisvesting van meerdere generaties door deze horizontaal op te delen en gelijkvloers en verdieping als aparte wooneenheden te beschouwen, zonder constructieve aanpassingen. Ouders en kinderen willen samenwonen, maar wel ieder in een eigen huis en met hun eigen privacy.
Meegroeiwoning
Een meegroeiwoning is een huis dat modulair is ontworpen zodat het gefaseerd kan worden gebouwd. Het huis groeit mee met de financiële mogelijkheden en de gezinssituatie van de bewoners. Een meegroeiwoning is een mooie oplossing voor jongeren die hun eerste stap zetten op de woningmarkt. Uiteindelijk kan de woning ook geschikt gemaakt worden voor bewoning door senioren en eventueel door meerdere generaties.
Foto: IPBuilding
Assistentiewoning
Een assistentiewoning (of kangoeroewoning) is een woning met een ondersteuningsbehoefte, die gekoppeld is aan een woning van iemand die ondersteuning verleent. Ze worden beschouwd als alternatief voor het verzorgingshuis. In een ontwerp kan dit opgevangen worden door extra ruimte te integreren die multi-inzetbaar is: een hobbyruimte of bureau kan later gewijzigd worden in een slaapkamer.
De realisatie van deze projecten loopt echter ook tegen obstakels aan. Een deel van deze obstakels heeft te maken met wet- en regelgeving, en een ander deel ligt bij de gemeenten. Dit maakt zulke projecten voor initatiefnemers een tijd- en energierovende zaak. Vaak zijn wetten, lokale regels en procedures simpelweg niet afgestemd op initiatieven die afwijken van het gewone:
- Bij het realiseren van de meergeneratiewoning stuit de wens om twee adressen te realiseren op een perceel vaak op bezwaren.
- Bij een assistentiewoning wordt vaak geëist dat bij het beëindigen van de mantelzorg, de ingreep aan bij de woning weer wordt verwijderd. Deze verplichting ontmoedigt potentiële initiatiefnemers en maakt het bovendien lastig om als ouders en kinderen bij elkaar te gaan wonen als er nog geen sprake is van een mantelzorgrelatie.
Er is een continu spanningsveld tussen het bieden van ruimte om mensen hun eigen woonwensen te laten realiseren en zorgen voor kwaliteit van de omgeving. Gemeentes en overheden doen er verstandig aan dergelijke wensen te ondersteunen, als was het maar omdat woonvormen die gericht zijn op onderlinge hulp bijdragen aan het beheersen van kosten van professionele zorg en ondersteuning.
De toegenomen populariteit van deze nieuwe woonvormen hangt deels samen met de economische omstandigheden. Niet alleen de bouwgronden worden duurder en schaarser, maar ook het bouwen zelf. Het is aangewezen om niet in oude stedenbouwkundige doctrines en achterhaalde verordeningen te blijven hangen en deze niet zondermeer boven andere belangen te plaatsen. Er dient gezorgd te worden dat er ruimte is om onderweg nieuwe wegen in te slaan en plaats te bieden voor experimenten. Een goede samenwerking en dialoog met open geest spelen hierin een sleutelrol.
Egide Meertens Plus Architecten
Bron: “Nieuwe woonvormen voor de ouderworden samenleving” - Companen
